Главная » Образовательный процесс » Гражданское патриотическое воспитание. » Вядомыя гістарычныя асобы Беларусі

Вядомыя гістарычныя асобы Беларусі

Интерактивный плакат «Славные имена Беларуси»

развернуть
свернуть

Знакамітыя асветнікі Беларусі

развернуть

Францыск Скарына


Нарадзіўся ў Полацку ў 1486 годзе.  беларускі і ўсходнеславянскі першадрукар, асветнік-гуманіст, пісьменнік, грамадскі дзеяч, прадпрымальнік, вучоны-медык. Перакладчык і выдавец кніг Бібліі беларускім ізводам царкоўнаславянскай мовы. Пераклаў на беларускую мову і выдаў 23 кнігі Бібліі, першую – у 1517 годзе. Лічыцца адным з найвыдатнейшых гістарычных дзеячаў Беларусі. Імем Францыска Скарыны названы вышэйшыя ўзнагароды краіны — медаль і ордэн, а таксама Гомельскі ўніверсітэт, Нацыянальная бібліятэка, грамадскае аб’яднанне Таварыства беларускай мовы, іншыя арганізацыі і аб’екты. У розных краінах Францыску Скарыне пастаўлены помнікі, а таксама прысвечаны скульптурныя і жывапісныя творы.

Ушанаванне памяці

Жыццё і дзейнасць Ф. Скарыны вывучае комплексная навуковая дысцыпліна — скарыназнаўства.

 

Святая Ефрасіння або Ефрасі́ння По́лацкая, свецкае імя Прадсла́ва.

 Полацкая князёўна. Першая жанчына кананізаваная праваслаўнай царквой (1547), пасля прылічаная да святых (1893). Нарадзілася ў XII стагоддзі. У юнацтве адмовілася ад шлюбу і пайшла ў манастыр. Пасля пасялілася ў келлі Полацкага Сафійскага сабора, перапісвала кнігі, на думку некаторых даследчыкаў, і перакладала іх, а таксама вяла міратворчую і асветніцкую дзейнасць. Пабудавала на свае сродкі дзве царквы ў Полацку, заснавала паблізу Полацка жаночы і мужчынскі манастыры, якія сталі асяродкамі асветы Полацкай зямлі. На заказ Ефрасінні створаны напрастольны крыж, ахвяраваны ёю свайму жаночаму манастыру. Мужчынскаму манастыру ахвяравала абраз «Маці Божая Адзігітрыя Эфеская». У 1167 годзе паломнічала па святых мясцінах, памерла і пахавана ў манастыры Св. Феадосія ў Іерусаліме, яе мошчы вернуты ў Беларусь у 1910 годзе. Прылічана да ліку святых, ушаноўваецца як нябесная заступніца зямлі беларускай.

свернуть

Вядомыя касманаўты з Беларусі

развернуть

Пётр Клімук 
Пётр Клімук, першы беларускі касманаўт, вучоны ў галіне тэхнічных навук, двойчы Герой Савецкага Саюза. Нарадзіўся ў в. Камароўка Брэсцкага р-на ў 1942 годзе. В 1965 году яго залічылі ў атрад заваёўнікаў зорнага неба. Пазней ён стаў калегам Гагарына. Пятру было тады ўсяго 23 года. Малады чалавек прайшоў курс падрыхтоўкі касманаўта. Гэта дазволіла яму не толькі ўпэўнена лётаць на караблях накшталт "Саюза«, але і выдатна працаваць на арбітальных станцыях па тыпу "салюту". Ажыццявіў тры палёты ў складзе экіпажаў касмічных караблёў і арбітальных комплексаў, правёў у космасе 78,76 сутак.

Першы палёт адбыўся ў 1973 годзе. Клімук ачольваў карабель «Саюз-13». Працягласць палёту была крыху больш за тыдзень. У 1975 годзе Пятра Ільіча залічылі ў рэзервовы экіпаж «Саюза-17». У тым жа годзе Клімук стаў дублёрам камандзіра «Саюза-18-1», які, на вялікі жаль, няўдала стартаваў.

Другі палёт Адбыўся ў маі 1975 года і доўжыўся цэлых 62 дні. Пятру Ільічу асыставаў бортінжынер Севасцьянаў. Неўзабаве іх карабель "Саюз-18-2 «паспяхова састыкаваўся з арбітальнай станцыяй» Салют-4". Пасля вяртання на зямлю Клімук пачаў праходжанне падрыхтоўкі па праграме "Интеркосмос".

Трэці палёт падчас трэцяга палёту ў чэрвені 1978 года Пётр Ільіч узначальваў міжнародны экіпаж на пару з польскім касманаўтам Гермашэўскім. Кіраваны імі "саюз-30" удала састыкаваўся са станцыяй "Салют-6", на борце якой знаходзіліся Іванчанкаў і Кавалёнак. На гэты раз Клімук прабыў у космасе сем дзён.

Ордэна Пётр Клімук, як і іншыя беларускія Касманаўты, мае некалькі ўзнагарод. Ён з'яўляецца лаўрэатам Дзяржпрэміі СССР і РФ. Таксама Пётр Ільіч узнагароджаны трыма ордэнамі Леніна, ордэнам "За заслугі перад Радзімай", ордэнам Дружбы народаў і залатым медалём Цыялкоўскага. Імя Клімука носяць вуліцы ў такіх гарадах, як Клецк і Рагачоў, а таксама ў вёсках Рубель, Ніжні Церабяжоў і Моталь. У Брэсце Пятру Ільічу ўсталявалі бронзавы бюст.

биография белорусских космонавтов

Уладзімір Кавалёнак 
Уладзімір Кавалёнак, беларускі касманаўт, вучоны ў галіне ваенных навук, двойчы Герой Савецкага Саюза. Нарадзіўся ў в. Белае Мінскай вобласці ў 1942 годзе. Ажыццявіў тры палёты ў космас у якасці камандзіра экіпажа, правёў у космасе 216,38 сутак, у тым ліку ў адкрытым космасе 2,3 гадзіны.

Першы палёт У кастрычніку 1977 года Уладзімір Васільевіч здзейсніў на «Саюз-25» свой першы палёт. Кавалёнак быў камандзірам карабля. Таксама ўваходзіў у экіпаж Уладзімір Румін. Згодна з праграмай палёту, "Саюз" павінен быў ажыццявіць стыкоўку са станцыяй "Салют-6". Але гэтага не адбылося з-за пераключэння працы сістэмы збліжэння ў няштатны рэжым. Палёт спынілі датэрмінова. Агульны час знаходжання ў космасе склала 2 дні. 

Палёт другі адбыўся ў 1978 годзе і праходзіў значна даўжэй першага. Кавалёнак зноў быў камандзірам карабля. Гэтым разам ён узначальваў экіпаж "Саюза-29". Планаваная стыкоўка са станцыяй "Салют-6 " прайшла вельмі паспяхова. За час знаходжання на ёй экіпаж Уладзіміра Васільевіча прыняў дзве інтэрнацыянальных экспедыцыі: нямецка-савецкую (ен, Быкоўскі) і польска-савецкую (Гермашэўскі, Клімук). 29 ліпеня Кавалёнак сумесна з Іванчанка здзейснілі выхад у зорнае прастору. Па-за карабля яны знаходзіліся два з невялікім гадзіны. 2 лістапада Уладзімір Васільевіч вярнуўся дадому на "Саюзе-31". Агульная працягласць другога падарожжа склала амаль сто сорак дзён.

Палёт трэці на гэты раз Кавалёнак узначальваў карабель «Саюз Т-4». Разам з ім паляцеў вядомы Віктар Савіных. І зноў яны паспяхова састыкаваліся з "салютам-6". Як і ў мінулы раз, Касманаўты прынялі дзве міжнародныя экспедыцыі: румынска-савецкую (Прунариу, Папоў) і мангольска-савецкую (Гуррагчи, Джанибеков). Працягласць гэтага палёту склала амаль семдзесят пяць дзён.

про белорусских космонавтов

Алег Навіцкі
Гэта імя не саступае па папулярнасці двух пералічаных вышэй. Алег Навіцкі-першы беларускі касманаўт, які ўзначаліў у 2013 годзе экіпаж 34-й міжнароднай экспедыцыі на МКС карабель "Саюз ТМА-06М". Гэта падзея стала для ўсіх беларусаў падставай для гонару.  Алег Навіцкі нарадзіўся ў 1971 годзе ў г. Чэрвень Мінскай вобласці. Да паступлення ў атрад касманаўтаў служыў ваенным лётчыкам, ветэран баявых дзеянняў, У 2007 годзе Навіцкі прайшоў агульнакасмічную падрыхтоўку, атрымаўшы самы высокі бал. Тым самым ён прапанаваў уласную кандыдатуру на бліжэйшы палёт у зорнае прастору. Алег Навіцкі – беларускі касманаўт, біяграфія якога вядома кожнаму жыхару яго краіны. Ён адправіўся пакараць Цёмную бездань адразу пасля святкавання свайго 41 дня нараджэння, узнагароджаны медалямі Міністэрства абароны РФ.

 

олег новицкий белорусский космонавт

свернуть

Чэмпіёны з Беларусі

развернуть

Аляксандр Мядзведзь


Беларускі спартсмен і трэнер (вольная барацьба). Чэмпіён Алімпійскіх гульняў (1964, 1968, 1972), свету (1962, 1963, 1966, 1967, 1969–71). Прызнаны лепшым барцом вольнага стылю ХХ стагоддзя.

Вольга Корбут


Легендарная гімнастка заваявала 4 залатыя алімпійскія медалі, тры з іх – на алімпійскіх гульнях у Мюнхене (1972). У 1972 годзе прызнана лепшай спартсменкай свету.

Віталь Шчэрба


Беларускі спартсмен (спартыўная гімнастыка). Чэмпіён XXV Алімпійскіх гульняў (1992, Іспанія). Бронзавы прызёр XXVI Алімпійскіх гульняў (1996, ЗША). 14-разовы чэмпіён свету, 10-разовы чэмпіён Еўропы. Пераможца Гульняў добрай волі (1990, ЗША). Чэмпіён Універсіяд (1993, 1995). Лепшы спартсмен свету за 10-годдзе (1991–2000).

Ігар Макараў


Макараў заваяваў залаты медаль у дзюдо на Алімпійскіх гульнях у Афінах ў 2004 годзе.

Юлія Несцярэнка


Несцярэнка заваявала залаты медаль у бегу на 100 метраў на Алімпійскіх гульнях у Афінах ў 2004 годзе.

Максім Мірны


Максім Мірны – самы вядомы тэнісіст Беларусі, які заваяваў серыю міжнародных узнагарод у парным разрадзе і вывеў беларускую зборную на лепшае месца за ўсю яе гісторыю на Кубку Дэвіса.

Вікторыя Азаранка


Знакамітая беларуская тэнісістка, пераможца найбуйнейшых сусветных турніраў, алімпійская чэмпіёнка. У студзені 2012 года Вікторыя Азаранка ўпершыню ў кар'еры ўзначаліла рэйтынг Жаночай тэніснай асацыяцыі (WTA). На Алімпіядзе-2012 у Лондане заваявала золата ў міксце (у пары з Максімам Мірным) і бронзу ў адзіночным разрадзе.

Дар'я Домрачава


Трохразовая чэмпіёнка Алімпійскіх гульняў у Сочы (2014) у гонцы праследавання, індывідуальнай гонцы на 15 км, мас-старце (12,5 км), бронзавы прызёр Алімпійскіх гульняў у Ванкуверы (2010) у індывідуальнай гонцы на 15 км. Па версіі прэміі Biathlon Award беларуская спартсменка названа лепшай біятланісткай 2010 года.

Аляксей Грышын


Фрыстайліст, які прынёс Беларусі першае ў гісторыі незалежнай дзяржавы золата зімовых Алімпійскіх гульняў (Ванкувер-2010), бронзавы прызёр Алімпіяды ў Солт-Лэйк-Сіці (2002).

Сяргей Мартынаў


"Кароль малакалібернай вінтоўкі", алімпійскі чэмпіён Лондана-2012, двухразовы бронзавы прызёр Алімпіяд у Сіднэі і Афінах, рэкардсмен свету: 600 ачкоў з 600 магчымых у стральбе лежачы з малакалібернай вінтоўкі.

Руслан Салей


Адзін з лепшых гульцоў у гісторыі беларускага хакея, капітан нацыянальнай зборнай. Руслан Салей першым з айчынных майстроў клюшкі дайшоў да фіналу Кубка Стэнлі.

свернуть

Вядомыя вучоныя з Беларусі

развернуть

Вядомыя гістарычныя асобы Беларусі

ИзображениеБарбара Радзівіл

Вялікая княгіня, каралева Польшчы.

Леў Сапега 


Дзяржаўны і ваенны дзеяч, гетман Вялікага Княства Літоўскага і Рэчы Паспалітай, дыпламат, мысліцель. Адзін з галоўных стваральнікаў Статута ВКЛ (1588 г.) – выдатнага помніка прававой і палітычнай думкі, па сутнасці першай канстытуцыі ў Еўропе.

Тадэвуш Касцюшка


Тадэвуш Касцюшка, які нарадзіўся ў Беларусі ў 1746 годзе, з’яўляецца нацыянальным героем Беларусі, Амерыкі і Польшчы. Быў кіраўніком нацыянальна-вызваленчага паўстання 1794 года ў Рэчы Паспалітай, прымаў удзел у вайне за незалежнасць ЗША.

Изображение

Вядомыя вучоныя з Беларусі

Ігнат Дамейка


Нарадзіўся ў Беларусі ў 1802 годзе. Быў знакамітым геолагам,большую частку жыцця правёў у Чылі, дзе стаў нацыянальным героем. За свае дасягненні афіцыйна прызнаны ЮНЕСКА.

Іван (Ян) Чэрскі 


Знакаміты вучоны-географ, геолаг, даследчык Сібіры, імем якога названы шэраг геаграфічных аб'ектаў. Нарадзіўся ў маёнтку Свольна Віцебскай губерні ў 1845 годзе.
 
Мікалай Судзілоўскі (псеўданім Нікалас Русель) 


Этнограф, географ, хімік, біёлаг, урач-генетык, рэвалюцыянер-народнік, першы прэзідэнт сената Гавайскіх астравоў. Нарадзіўся ў 1850 г. у Магілёве ў збяднелай дваранскай сям'і. З 1892 года жыў на Гаваях, дзе адстойваў правы карэнных жыхароў.

Аляксандр Чыжэўскі


Нарадзіўся ў Гродзенскай вобласці ў 1897 годзе. Прызнаны вучоны, які вывучаў біялагічнае ўздзеянне Сонца і Сусвету, у тым ліку суадносіны сонечнай актыўнасці з перыядамі войнаў у гісторыі чалавецтва.

Соф'я Кавалеўская


Першая ў свеце жанчына-прафесар матэматыкі паходзіць са шляхецкага беларускага роду. Дзяцінства правяла ў маёнтку Палібіна Віцебскай губерні, а ў 18 гадоў заключыла фіктыўны шлюб, каб паехаць за мяжу і займацца навукай. Працы Кавалеўскай прысвечаны матэматычнаму аналізу, механіцы, астраноміі.

Павел Сухі
Авіяканструктар, вынаходнік, адзін са стваральнікаў рэактыўнай і звышгукавой авіяцыі, аўтар паўсотні арыгінальных канструкцый самалётаў, больш за трыццаць з якіх былі пабудаваны і выпрабаваны. Нарадзіўся ў 1895 г. у горадзе Глыбокае Віцебскай вобласці.

Міхаіл Высоцкі


Выдатны вучоны і канструктар, пад кіраўніцтвам якога ствараліся лепшыя аўтамабілі МАЗ, на працягу дзесяцігоддзяў генеральны канструктар па аўтамабільнай тэхніцы Беларусі. Аўтар 134 вынаходстваў і 17 патэнтаў. Герой Беларусі (2006). Нарадзіўся ў в. Семежава Мінскай вобласці (1928).

Жарэс Алфёраў


Нарадзіўся ў Віцебску ў 1930 годзе. Алфёраў удастоены Нобелеўскай прэміі па фізіцы ў 2000 годзе.

свернуть

Вядомыя ў мастацтве беларусы

развернуть

Марк Шагал


Нарадзіўся ў 1887 годзе ў Віцебску. Самы знакаміты ўраджэнец Беларусі, вядомы ва ўсім свеце як класік авангардызму ў выяўленчым мастацтве.

Напалеон Орда
Мастак, кампазітар, ураджэнец в. Варацэвічы Пінскага павета. Стварыў больш за тысячу эскізаў збудаванняў Беларусі, Літвы, Польшчы, Францыі, якія з'яўляюцца каштоўнай крыніцай для гісторыкаў архітэктуры і рэстаўратараў Еўропы. У 2007 годзе 200-годдзе з дня нараджэння Н. Орды было ўключана ў каляндар памятных дат ЮНЕСКА.

Іван Хруцкі


Нарадзіўся ў мястэчку Ула Лепельскага павета Віцебскай губерні. Выдатны мастак, які распрацаваў уласны тып нацюрморта ў спалучэнні з партрэтам. 200-годдзе з дня нараджэння Івана Хруцкага ў 2010 годзе было ў календары памятных дат ЮНЕСКА.

Луіс Барт Маер


Нарадзіўся ў Мінску ў 1885 годзе. Кінематаграфіст Луіс Барт Маер найбольш вядомы як адзін з заснавальнікаў галівудскай кінастудыі "Метра-Голдвін-Маер", а таксама амерыканскай Акадэміі кінематаграфічных мастацтваў і навук. Менавіта Маер прапанаваў штогод уручаць прэмію "Оскар".

Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч


Пісьменнік, заснавальнік новай беларускай літаратуры і прафесійнай драматургіі, стваральнік першага беларускага тэатральнага калектыву, акцёр. У 2008 годзе 200-годдзе з дня нараджэння В. Дуніна-Марцінкевіча было ўключана ў каляндар памятных дат ЮНЕСКА.

Міхаіл Савіцкі


Народны мастак Беларусі, аўтар амаль 200 палотнаў, стваральнік унікальнай серыі карцін "Лічбы на сэрцы", прысвечанай вязням канцлагераў. Многія работы Міхаіла Савіцкага атрымалі сусветную вядомасць. Нарадзіўся ў в. Звянячы Віцебскай вобласці (1922). Герой Беларусі (2006).

Васіль Быкаў


Быкаў Васіль Уладзіміравіч, беларускі празаік, драматург, публіцыст. Нарадзіўся ў 1924 годзе ў в. Бычкі Віцебскай вобласці. Народны пісьменнік Беларусі (1980). У 1990-1993 гг. – прэзідэнт аб’яднання беларусаў свету "Бацькаўшчына".

Гаўрыла Вашчанка


Народны мастак Беларусі, жывапісец і педагог. "Чалавек года-92" і "Чалавек ХХ стагоддзя" (1993) па прызнанні Міжнароднага біяграфічнага цэнтра Кембрыджа. "Чалавек года-94" па версіі Амерыканскага біяграфічнага інстытута. Нарадзіўся ў в. Чыкалавічы Гомельскай вобласці (1928).

свернуть

Вядомыя палітыкі з Беларусі

развернуть

Хаім Вейцман


Нарадзіўся ў Беларусі ў вёсцы Моталь (зараз Іванаўскі раён, Брэсцкая вобласць) у 1874 годзе. Хаім Вейцман быў выдатным хімікам, чытаў лекцыі ў Швейцарыі і Вялікабрытаніі. Як актыўны сіяніст ён быў выбраны першым прэзідэнтам Дзяржавы Ізраіль (1949) і заставаўся на гэтай пасадзе да самай смерці (1952).

Андрэй Грамыка 


Дыпламат, у 1957-1985 гг. міністр замежных спраў СССР. Узначальваў савецкую дэлегацыю на канферэнцыі па стварэнню ААН, распрацоўваў Статут арганізацыі. Нарадзіўся ў 1909 г. у в. Старыя Грамыкі (Веткаўскі раён Гомельскай вобласці)

свернуть
Меню раздела